Χαρακτηρίζεται η στένωση ή η απόφραξη των αρτηριών τόσο στα άνω όσο και στα κάτω άκρα με αποτέλεσμα τη μείωση της παροχής αίματος στις αρτηρίες αυτές.

Η Περιφερική Αρτηριακή Νόσος ( ΠΑΝ) είναι μία αρτηριοσκληρυντική διαταραχή στα περιφερικά αγγεία. Εκτιμάται ότι πάνω από 202 εκατομμύρια νοσούν από την ΠΑΝ, με 40 εκατομμύρια να βρισκονται στην Ευρώπη. Η συχνότητα της νόσου αυξάνει με την ηλικία (άνω 65) και σε μεγάλο ποσοστό είναι ασυπτωματική. Συμπτώματα εμφανίζονται έπειτα από στένωση μεγαλύτερη του 50 % με κύρια κλινική εκδήλωση της νόσου τη διαλείπουσα χωλότητα, δηλαδή έντονο πόνο (¨κράμπα¨) στη γάμπα ή στους γλουτούς κατά τη διάρκεια της άσκησης (διάνυση κάποιας απόστασης), με τον πόνο να καταπραΰνεται σε στάση ηρεμίας.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, να μειώνεται η απόσταση που μπορεί ο ασθενής να βαδίσει καθημερινά, με αντίκτυπο την αλλαγή στην ποιότητα ζωής του. Αν δεν διαγνωσθεί και μείνει χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκληθεί μέχρι και γάγγραινα και κατά συνέπεια σε ακρωτηριασμό του πάσχοντος άκρου. Επίσης συμπτωματικοί ασθενείς με ΠΑΝ έχουν 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν έμφραγμα του μυοκαρδίου και 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

Προδιαθεσικοί παράγοντες:

• Κάπνισμα
• Σακχαρώδης Διαβήτης
• Υπερλιπιδαιμία
• Ηλικία (> 65-70)
• Υπέρταση
• Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (ΧΝΑ)
• Παχυσαρκία

Η κλινική εικόνα της νόσου χαρακτηρίζεται από 4 στάδια ( κατά Fontaine ):

• Στάδιο Ι, ασυμπτωματικό : Δεν αναφέρει συμπτώματα ο ασθενής , οι αλλοιώσεις είναι μικρές και δεν προκαλούν σημαντικές στενώσεις στα αγγεία.
• Στάδιο ΙΙ : Ο ασθενής αναφέρει πόνο στη βάδιση , που τον αναγκάζει να σταματήσει σε συγκεκριμένη απόσταση κάθε φορά, ξεκουράζεται και τον ξαναπιάνει όταν βαδίσει την ίδια απόσταση. Άν η απόσταση είναι πάνω από 200 μ. χαρακτηρίζεται στάδιο ΙΙ a ενώ αν είναι μικρότερη των 200 μ . στάδιο ΙΙ b.

• Στάδιο ΙΙΙ: Ο ασθενής αναφέρει πόνο και σε ηρεμία , δεν μπορεί να ηρεμήσει ακόμη και στην κατάκλιση, με αποτέλεσμα να αναγκάζεται να κρεμά τα πόδια του και ηρεμεί μόνο με τη χορήγηση αναλγητικών και κυρίως οπιοειδών. Η ποιότητα ζωής του ασθενούς επηρεάζεται σημαντικά.
• Στάδιο IV – Γάγγραινα :Αποτελεί το τελικό στάδιο της νόσου. Τα ισχαιμικά έλκη και η γάγγραινα εντοπίζονται είτε στα περιφερικότερα σημεία του , δηλαδή τα δάκτυλα, είτε στα σημεία πίεσης, δηλαδή την έξω επιφάνεια της πτέρνης ή στα σφυρά.

Κλινική Εξέταση

• Επισκόπηση: για έλεγχο της χροιάς και της γενικότερης κατάστασης του δέρματος και των τριχών.
• Ψηλάφηση: για έλεγχο της θερμοκρασίας και των σφύξεων
• Μέτρηση Σφυροβραχιόνιου Δείκτη ( ΔΠ σφυρών- ABPI Ankle Brachial Pressure Index ).
  Η φυσιολογική τιμή είναι 0,9-1,3 και ανάλογα με την τιμή που θα μετρηθεί, θα εκτιμηθεί και την βαρύτητα της νόσου. Βασικό να γνωρίζουμε ότι το αποτέλεσμα δεν είναι αξιόπιστο στους διαβητικούς ασθενείς.

Παρακλινικός Έλεγχος

• Έγχρωμο Υπερηχογράφημα( Color Duplex): Το έγχρωμο υπερηχογράφημα μας παρέχει πληροφορίες τόσο ανατομικές όσο και λειτουργικές δλδ. εντοπίζει τις αρτηριακές στενώσεις αλλά και αξιολογεί το βαθμό της στένωσης και την αιμοδυναμικής σημασία.

• Ψηφιακή Aγγειογραφία: Η ψηφιακή αγγειογραφία αποτελεί το «χρυσό κανόνα» στον εντοπισμό των αποφρακτικών αλλοιώσεων σε ασθενείς με ΠΑΝ. Συνδυάζεται συνήθως με την ενδοαγγειακή θεραπεία.

• Μαγνητική αγγειογραφία: Η μαγνητική αγγειογραφία (MRA) μπορεί να χρησιμεύσει τόσο για τον εντοπισμό των αποφρακτικών αλλοιώσεων, όσο και για την εκτίμηση του βαθμού της στένωσης . Παρέχει εικόνες εξαιρετικής ποιότητας, είναι ελάχιστα επεμβατική και δεν εκθέτει τον ασθενή σε ακτινοβολία.

• Αξονική αγγειογραφία: Η αξονική αγγειογραφία (CTA) αποτελεί σήμερα τη μέθοδο εκλογής για τον προεγχειρητικό απεικονιστικό έλεγχο ασθενών με ανεύρυσμα αορτής καθώς και με αγγειοπάθεια των λαγονίων αρτηριών. Πλεονέκτημα της CTA είναι ότι μπορεί να αναδείξει καλύτερα τις επασβεστώσεις στο αρτηριακό τοίχωμα. Μειονεκτήματα της CTA αποτελούν η ανάγκη χορήγησης νεφροτοξικού σκιαγραφικού, καθώς και η έκθεση του ασθενή σε ακτινοβολία.

Θεραπευτική Αντιμετώπιση

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

• Διακοπή καπνίσματος
• Μείωση σωματικού βάρους
• Ρύθμιση Σακχάρου αίματος
• Ρύθμιση επιπέδων χοληστερόλης (LDL χοληστερόλης )
• Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
• Σωματική άσκηση του ασθενούς

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

• Χορήγηση αντιαιμοπεταλιακών παραγόντων.
• Χορήγηση στατινών.

ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η επεμβατική αντιμετώπιση έχει ένδειξη σε ασθενείς με βαριά διαλείπουσα χωλότητα καθώς και σε εκείνους με κρίσιμη ισχαιμία. Η επιλογή μεταξύ της ανοικτής ή της ενδαγγειακής αντιμετώπισης γίνεται με βάση τα ανατομικά χαρακτηριστικά της στένωσης/απόφραξης και με βάση τη γενική κατάσταση του ασθενούς.

Κλασσική χειρουργική -Ανοιχτή μέθοδος

Η κλασσική ανοιχτή μέθοδος αφορά στην τοποθετηση φλεβικού ή προσθετικού μοσχεύματος για την επαιμάτωση του σκέλους σε μεγάλου μήκους απόφραξης. Διερνεργείται ύπο γενική αναισθησία και ο ασθενής μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να πάρει εξιτήριο την 3η μετεγχειρητική ήμερα.

Ενδαγγειακή -Ελάχιστα επεμβατική μέθοδος

Η τεχνική αυτή αφορά στην αγγειοπλαστική με τοποθέτηση ή όχι ενδονάρθηκα (stent). Διενεργείται συνήθως ύπο τοπική αναισθήσια και ο ασθενής μπορεί να εξέλθει την επομένη ημέρα έπειτα από υπερηχοτομογραφικό έλεγχο του σήμείου παρακέντησης από την κλινική.

Υβριδική τεχνική

Επίσης σε πολύπλοκες καταστάσεις με απόφραξη ή στένωση πολλών αρτηριών υπάρχει και η δυνατότητα συνδυασμού των δυο παραπάνω τεχνικών, η λεγομένη υβριδική μέθοδος. Τέτοια χειρουργεία πραγματοποιούνται στις μέρες μας σε μοντέρνες χειρουργικές αίθουσες, «υβριδικό σαλόνι», με εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας παρέχοντας τον καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τον ασθενή. Οι επεμβάσεις διενεργούνται είτε ύπο τοπική ειτε ύπο ολική αναισθησία.